އިންސާނުންނާއި ޙައިވާނުން
ދުނިޔޭގައި މާތްﷲ އުފެއްދެވި ހުރިހާ އެއްޗަކީ (ނުވަތަ ޚަލްޤުކުރެއްވި ހުރިހާ ތަކެއްޗަކީ) މަޚްލޫޤުންނެވެ. އޭގެތެރޭގައިވަނީ ފުރާނަ އެޅުއްވި ތަކެއްޗާއި، ދިރުން ލެއްވި ތަކެއްޗާއި، ފުރާނައާއި ދިރުންނެތް ތަކެއްޗެވެ. މިސާލަކަށް، ހިލަގަނޑަކީ ދިރުންނެތް ފުރާނައެއްނެތް އެއްޗެކެވެ. ގަސްގަހާ ގެއްސަކީ ފުރާނަނެތް ދިރުންހުރި އެއްޗިއްސެވެ. ފުރާނަ އެޅުއްވި އެއްޗިއްސަކީ، އެއަށް ޙަޔާތެއްވާ ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ. އެއީ އިންސާނުންނާއި ޖިންނީންނާއި، ވަލުޖަނަވާރާއި، މަސްމަހާމެއްސާއި، ދޫނިސޫފާސޫތްޕާއި، ފަނިފަކުސައެވެ. ޙައިވާނޭ ކިޔަނީ މިބަޔަށެވެ.
ޙައިވާނޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެއަށް ޙަޔާތެއް ވުމެވެ. ޙަޔާތުގެ މާނައަކީ ފުރާނަ ލިބުމެވެ. ޙައިވިއްޔަތަކީ ފުރާނަ ހުރުމެވެ. ޙައިވީއަކީ ފުރާނަހުރި އެއްޗެތި މާނަކޮށްދިނުމެވެ. ބަޔަލޮޖީ ނުވަތަ ބަޔަލޮޖިކަލްއޭ ބުނަނީވެސް މިއުސޫލުންނެވެ. އެންމެހާ ޙައިވާނުން، ނުވަތަ ފުރާނަ އެޅުއްވި އެންމެހާ ތަކެތި، މައިގަނޑު ދެބަޔަކަށް ބެހެއެވެ. އެއީ ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނާއި، ވާހަކަ ނުދައްކާ ޙައިވާނެވެ. ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނަކީ އިންސާނާއެވެ. ވާހަކަނުދައްކާ ޙައިވާނަކީ، ދެންހުރި އެހެން ބައިތަކެވެ. ޖަނަވާރާއި ދޫނިސޫފާސޫތްޕާއި މަސްމަހާމެއްސާއި ފަނިފަކުސައެވެ.
ވާހަކަނުދައްކާ ޙައިވާނުންގެ ތެރޭން ޖަނަވާރަކީ، ހަތަރު މޮއްގަނޑުޖަހައި ބަނޑުބިމުން އުފުލައިގެން އުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ދޫނިސޫފާސޫތްޕަކީ، ހިނގާބިނގާވެ އުދުހި އުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. މަސްމަހާމެއްސަކީ ފެނުގާ ދިރިއުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ފަނިފަކުސައަކީ، އެއްގަމާއި ފެނުގައި ފިރުކިއުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނަކީ، އަޝްރަފުލް މަޚްލޫޤާތުގެ ދަރަޖަދެއްވި އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ. މިބަޔަށް "އިންސާން" ކިޔާފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ "އުންސު" މިލަފްޒާ ގުޅުވައިގެނެވެ. އުންސުގެ މާނައަކީ، ގާތްކަން އެނގުމެވެ. އެންމެހާ ޙައިވާނުންގެ ތެރޭން ގާތްކަން ނުވަތަ މައިދަރި އަޚުވަންތަކަން ޙިއްޞާކުރާ އެއްޗަކީ އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ.
އާދަމުގެ ދަރީންނަކީ، ސައްޔިދުނާ އާދަމް ޢަލައިހިއްސަލާމްގެ ދަރިކޮޅެވެ. އާދަމުގެފާނު ހެއްދެވީ މަށީންނެވެ. (ޖިންނީން ހެއްދެވީ އަލިފާނުންނެވެ.) އެންމެ ފުރަތަމަ އިންސާނަކީ އާދަމްގެފާނެވެ. ދެވަނަ އިންސާނާ ޙައްވާގެފާނު އުފެއްދެވީ، އާދަމްގެފާނުގެ ވާތުއަރިކަށިފުޅުގެ ކަށިކޮޅަކުން ކަމަށް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ އިންސާނީ ޙަޔާތް އުފެދުނީ، ޙައްވާގެފާނު އުފަންވުމާ ގުޅިގެންނެވެ. ޙައްވާގެފާނަށް "ޙައްވާ" ކިޔައިފައިވަނީ، "ޙައިވާން" މަލަފްޒާ ގުޅޭގޮތުން ކަމަށް ބުނެވެއެވެ. މިހެންމިކަން ހުރުމުން، ފުރާނަ އެޅުއްވި ހުރިހާ އެއްޗަކީ ޙައިވާނުންނެވެ. "ބަސްނުމޮށެވޭ ޙައިވާނެކޭ" ބުނަނީ، އިންސާނުންނާއި އެހެނިހެން ޙައިވާނުން ވަކިކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ވަރަށްގިނަބަޔަކު ބަލަނީ، ޙައިވާނަކީ ހަމައެކަނި ވަލުޖަނަވާރު ކަމުގައެވެ. މިއީ، ވަރަށް ބޮޑުއޮޅުމެކެވެ. މަޚްލޫޤުންނަކީ، ދުނިޔޭގައި ޚަލްޤުކުރެއްވި އެންމެހާ ތަކެއްޗެވެ. ޙައިވާނަކީ، ދުނިޔޭގައި ހެއްދެވި ފުރާނަހުރި އެންމެހާ ތަކެއްޗެވެ. މީގެތެރޭން ބަސްމޮށޭ ޙައިވަނަކީ އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ. ޖަނަވާރާއި، ދޫނިސޫފާސޫތްޕާއި، މަސްމަހާމެއްސާއި ފަނިފަކުސައަކީ ބަސްނުމޮށެވޭ ޙައިވާނެވެ.
ޙައިވާނޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ އެއަށް ޙަޔާތެއް ވުމެވެ. ޙަޔާތުގެ މާނައަކީ ފުރާނަ ލިބުމެވެ. ޙައިވިއްޔަތަކީ ފުރާނަ ހުރުމެވެ. ޙައިވީއަކީ ފުރާނަހުރި އެއްޗެތި މާނަކޮށްދިނުމެވެ. ބަޔަލޮޖީ ނުވަތަ ބަޔަލޮޖިކަލްއޭ ބުނަނީވެސް މިއުސޫލުންނެވެ. އެންމެހާ ޙައިވާނުން، ނުވަތަ ފުރާނަ އެޅުއްވި އެންމެހާ ތަކެތި، މައިގަނޑު ދެބަޔަކަށް ބެހެއެވެ. އެއީ ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނާއި، ވާހަކަ ނުދައްކާ ޙައިވާނެވެ. ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނަކީ އިންސާނާއެވެ. ވާހަކަނުދައްކާ ޙައިވާނަކީ، ދެންހުރި އެހެން ބައިތަކެވެ. ޖަނަވާރާއި ދޫނިސޫފާސޫތްޕާއި މަސްމަހާމެއްސާއި ފަނިފަކުސައެވެ.
ވާހަކަނުދައްކާ ޙައިވާނުންގެ ތެރޭން ޖަނަވާރަކީ، ހަތަރު މޮއްގަނޑުޖަހައި ބަނޑުބިމުން އުފުލައިގެން އުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ދޫނިސޫފާސޫތްޕަކީ، ހިނގާބިނގާވެ އުދުހި އުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. މަސްމަހާމެއްސަކީ ފެނުގާ ދިރިއުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ފަނިފަކުސައަކީ، އެއްގަމާއި ފެނުގައި ފިރުކިއުޅޭ ބާވަތްތަކެވެ. ވާހަކަދައްކާ ޙައިވާނަކީ، އަޝްރަފުލް މަޚްލޫޤާތުގެ ދަރަޖަދެއްވި އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ. މިބަޔަށް "އިންސާން" ކިޔާފައިވަނީ ޢަރަބި ބަހުގެ "އުންސު" މިލަފްޒާ ގުޅުވައިގެނެވެ. އުންސުގެ މާނައަކީ، ގާތްކަން އެނގުމެވެ. އެންމެހާ ޙައިވާނުންގެ ތެރޭން ގާތްކަން ނުވަތަ މައިދަރި އަޚުވަންތަކަން ޙިއްޞާކުރާ އެއްޗަކީ އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ.
އާދަމުގެ ދަރީންނަކީ، ސައްޔިދުނާ އާދަމް ޢަލައިހިއްސަލާމްގެ ދަރިކޮޅެވެ. އާދަމުގެފާނު ހެއްދެވީ މަށީންނެވެ. (ޖިންނީން ހެއްދެވީ އަލިފާނުންނެވެ.) އެންމެ ފުރަތަމަ އިންސާނަކީ އާދަމްގެފާނެވެ. ދެވަނަ އިންސާނާ ޙައްވާގެފާނު އުފެއްދެވީ، އާދަމްގެފާނުގެ ވާތުއަރިކަށިފުޅުގެ ކަށިކޮޅަކުން ކަމަށް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ އިންސާނީ ޙަޔާތް އުފެދުނީ، ޙައްވާގެފާނު އުފަންވުމާ ގުޅިގެންނެވެ. ޙައްވާގެފާނަށް "ޙައްވާ" ކިޔައިފައިވަނީ، "ޙައިވާން" މަލަފްޒާ ގުޅޭގޮތުން ކަމަށް ބުނެވެއެވެ. މިހެންމިކަން ހުރުމުން، ފުރާނަ އެޅުއްވި ހުރިހާ އެއްޗަކީ ޙައިވާނުންނެވެ. "ބަސްނުމޮށެވޭ ޙައިވާނެކޭ" ބުނަނީ، އިންސާނުންނާއި އެހެނިހެން ޙައިވާނުން ވަކިކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ވަރަށްގިނަބަޔަކު ބަލަނީ، ޙައިވާނަކީ ހަމައެކަނި ވަލުޖަނަވާރު ކަމުގައެވެ. މިއީ، ވަރަށް ބޮޑުއޮޅުމެކެވެ. މަޚްލޫޤުންނަކީ، ދުނިޔޭގައި ޚަލްޤުކުރެއްވި އެންމެހާ ތަކެއްޗެވެ. ޙައިވާނަކީ، ދުނިޔޭގައި ހެއްދެވި ފުރާނަހުރި އެންމެހާ ތަކެއްޗެވެ. މީގެތެރޭން ބަސްމޮށޭ ޙައިވަނަކީ އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ. ޖަނަވާރާއި، ދޫނިސޫފާސޫތްޕާއި، މަސްމަހާމެއްސާއި ފަނިފަކުސައަކީ ބަސްނުމޮށެވޭ ޙައިވާނެވެ.
0 ހިޔާލު:
Post a Comment