ޑިއުޓީއާއި ޓެކްސް

މަޝްހޫރު މުސްކުޅިބަންޑާރައިން އަވަހާރަވެ، އެރަދުންގެ ހަގުދަރިކަލުން އިބްރާހީމް ނޫރައްދީނަށް ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީ 1882މ. ގައެވެ. އެއިރު ބޮޑުވަޒީރަކީ، ކަކާގޭ މުޙައްމަދު ރަންނަބަނޑޭރި ކިލެގެފާނެވެ. ބޮޑުބަނޑޭރިއަކު ނުހުރެއެވެ. މިހެންވުމާއެކު، އިބްރާހީމް ނޫރައްދީން ރަދުން ސިޓީފުޅެއް ފޮނުއްވައިގެން، އަތިރީގޭ އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު މާލެގެންނަވައިފިއެވެ. ގެނެސް ބޮޑުބަނޑޭރިކަން ދެއްވައިފިއެވެ.

އޭގެ ދުވަސްތަކެއްކުރީން އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ސިލޯނުގެ ގާއްޔަށް ވަޑައިގެން ގޮތަށް، އެހާތަނާ ޖެހެންދެން ހުންނެވީ ގާލީގައެވެ. ސަބަބަކީ، އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނުގެ ބައްޕަ ގަލޮޅުގޭ ޢަލީ ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު، ބޮޑުބަނޑޭރިކަން ދޫކޮއްލައްވައި، މުސްކުޅި ބަންޑާރައިންގެ ދުވަސްވަރު، ގާލީގައި ދިރިއުޅުއްވަމުން ގެންދެވުމެވެ. އަލިކިލެގެފާނު ވަޒީފާ ދޫކޮއްލައްވައި، މުއްސަނދިކަމާއެކު ގާލީގައި ވަޒަންވެރިވީ، ރާއްޖޭގެ ބޮޑުބާޒާރުގެ ވިޔަފާރި، ދާއިމީގޮތެއްގައި ބިދޭސީންނަށް ދިނުމާ ގުޅިގެންނެވެ. މިކަން ކުރެއްވީ، ބޮޑުވަޒީރު ކަމުގައި ހުންނެވި، ކަކާގޭ ޢަލީ ރަންނަބަޑޭރި ކިލެގެފާނެވެ. މުސްކުޅި ބަންޑާރައިންގެ ރުހުންފުޅާ އެކުގައެވެ. ބިދޭސީ ވިޔަފާރިވެރިން ރާއްޖޭގައި ވަޒަންވެރިވުމުން، ޢަލީ ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ރާއްޖެ ދޫކޮއްލެއްވީއެވެ.

ވޯރާއިން ރާއްޖޭގައި ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ހުއްދަ ދެއްވިއިރު، ހަމަޖައްސާފައިވަނީ ޑިއުޓީގެ އުސޫލެވެ. އެތެރެކުރާ މުދަލުގެ ބާރަބައިކުޅަ އެއްބައި، ސަރުކާރަށް ނަގާ ގޮތަށެވެ. މިބަޔަށް މިދެނީ ނަގުދެއްނޫނެވެ. މުދަލެވެ. ކާޑާއި ފޭރާންފަދަ ބާވަތްތަކެވެ. މިހެންވުމުން ސަރުކާރަށް ނަގުދުފައިސާ ލިބޭގޮތެއް ނުވެއެވެ. ނަގުދު ހޯދަނީ، ވޯރާއިންގެއަތުން ދަރަންޏަށެވެ. (މިހާރުނަމަ ލޯނެވެ.)

އިބްރާހީމް ނޫރައްދީންގެ ރަސްކަމަށްޖެހި، އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ގެންނަވައި ބޮޑުބަނޑޭރިކަން ދެއްވިއިރު، ވަރަށްބޮޑަށް، ވޯރާވިޔަފާރި ވެރިންނަށް ސަރުކާރު ދަރާ އޮތެވެ. ބާރަބައިކުޅަ އެއްބައިގެ ޑިއުޓީއަށް، ލިބޭ މުދަލުގެ ބައެއް ވިއްކިޔަސް، ސަރުކާރު ހިންގާނެ އެއްޗެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ދަރަނި އަދާކުރެވޭނެ ގޮތެއްވެސް ނުވާނެއެވެ. މިހެންވުމުން، ބޮޑުބަނޑޭރި އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ގަސްތު ކުރެއްވީ، އަހަރަކު އަށްޑިހަހާސް ރިހިރުފިޔާގެ އަގަށް، މުޅި ވިޔަފާރި، އެއްކުންފުންޏަކަށް ވިއްކާލުމަށެވެ. ޑިއުޓީ ހުއްޓާލުމަށެވެ. ނަމަވެސް، ރަދުންނާއި، ބޮޑުވަޒީރު މިއުސޫލަކާ ރުހިވަޑައެއްނުގަތެވެ. ނޫރައްދީން ބަންޑާރައިން ރަސްކަމުން އިސްތިއުފާ ދޭންޖެހިވަޑައިގަތީ މިމައްސަލާގައެވެ. އެއީ 1886މ. ގެ އެންމެ ފަހުކޮޅެވެ. ދެން ރަސްކަން ލިބިވަޑައިގަތީ ކުޑަބަންޑާރައިންނަށެވެ.

މިރަސްކަމުގައި އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ގަސްތުކުރެއްވީ، ޑިއުޓީ ނެގުން ހުއްޓާލައި، ހުރިހާ ވޯރާއިން އަހަރަކު އެއްލައްކަ ރިހިރުފިޔާ ސަރުކާރަށް ދައްކާ އުސޫލު ހަމަޖެއްސުމަށެވެ. ނަމަވެސް، ރަދުންނާއި ބޮޑުވަޒީރު ރުހިވަޑައެއްނުގަތެވެ. ބޮޑުހުޅުގެ ޙާދިސާއާއި، ޙިމާޔަތުގެ ދަށަށް ދިއުން، އުފެދިއައީ، މިމައްސަލާގައެވެ. މިހިސާބުން ޓެކުހުގެ ވާހަކަ ހުއްޓުނީއެވެ. އަނެއްކާ މިހާރު މިއުޅެނީ ފެށިގެނެވެ.

0 ހިޔާލު:

ރާއްޖޭގެ ހަބަރުތައް

މިހާތަނަށް ޒިޔާރަތްކޮށްފައިވަނީ

hit counter link

ސައިޓް ބޭނުން ކުރަމުންދަނީ

  © Blogger template Writer's Blog by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP