ވެރިކަމުގެ ސިޔާސަތު
ރަސްކަމުގައި ނަމަވެސް، ޖުމްހޫރިއްޔާގައި ނަމަވެސް އަދި އެހެން ބާވަތެއްގެ ވެރިކަމެއްގައި ނަމަވެސް، ވެރިކަމުގެ ސިޔާސަތު ހިންގަނީ، އެކިވެރިން އެކިގޮތަށެވެ. އޭގެތެރޭގައި ޖަދަލުކުރުމުގެ ސިޔާސަތު، ބަދަލުހިފުމުގެ ސިޔާސަތު، ބިނާކުރަނިވި ސިޔާސަތު، ދަޅަދެއްކުމުގެ ސިޔާސަތު ހިމެނެއެވެ. ބަދަލުހިފުމާއި ޖަދަލު ކުރުމުގެ ސިޔާސަތަކީ ވެރިކަމުގެ ޝާނާއި ޝައުކަތު ދެއްކުމުގެ ތެރޭގައިވާ ކަމެކެވެ.
ދޮންބަންޑާރައިން ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރެއްވުމަށްފަހު، ރަސްކަމަށް އިސްކުރެއްވީ، ދިޔަމިގިލީ އިބްރާހީމް ރަސްގެފާނުގެ އާމިނާކަނބާފާނެވެ. ވެރިކަން ހިންގަވަނީ ދޮންބަންޑާރައިންނެވެ. ކުޑަދުވަސް ކޮޅަކަށްފަހު، އާމިނާކަނބާފާނު ރަސްކަންދޫކޮށްލައްވައި، ފިރިކަލުން ގޮވައިގެން ފިރިކަލުންގެ ރަށަށް އައްޑުއަތޮޅަށް ވަޑައިގެންފިއެވެ.
ދުވަސްކޮޅަކަށްފަހު، މާލެއިން އެރަށަށްދިޔަ ޚަބަރަކާގުޅިގެން، ކަނބާފާނުގެ ދެމަފިރިކަނބަލުން ފިއްލަވައިގެން މަލިކަށް ވަޑައިގަތުމުގެ ދަތުރެއް ފެއްޓެވިއެވެ. މިކަން ދޮންބަންޑާރައިންނަން އެނގިވަޑައިގަތުމުން، އެދެކަނބަލުން ހޯއްދަވައިގެން ގެންނަވައި، ފެންފުށްޓަށް އަރުވާ ލައްވައިފިއެވެ.
ދޮންބަންޑާރައިންނަށްފަހު، ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅުގެ މުޙައްމަދު މަނިކުފާނު ހާޖީބަންޑާރައިންނެވެ. މިރަސްކަމުގައި، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ދޮށީދަރިކަލުން ރަސްކަމަށް ވެރިވެވަޑައިގަންނަވާން އުޅުއްވާ ޚަބަރެއް ލިބިވަޑައިގެން، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ހުވަފަތް އަނބިކަނބަލުންނާއި، ބޭފުޅުން، ފެންފުށްޓަށް އަރުވައިލައްވައިފިއެވެ. މިއީ ބަދަލުހިފުމުގެ ވަރަށް ރީތި މިސާލެކެވެ.
އޭގެފަހުން، ފެންފުށިން، އައްޑުއަތޮޅަށް އެޢާއިލާ ބަދަލުކުރެއްވިއެވެ. އެފަހަރު އަރުވާލެއްވީ، އައްޑޫ ހިތަދޫ "ރަސްގެދަރު" އަށެވެ. "އިހުއޮތްދަރަށް އޮބުނީއޭ" މުސްކުޅިން ބުނާގޮތަށް "ރަސްގެދަރަށް އޮބުނީއޭ" ބުނާންވެގެން އެސަރަހައްދަށް ރަސްގެދަރު ކިޔައިނަންދެވުނެވެ. ("އިހުއޮތް ދަރަށް އޮބުނީއޭ" ބުނަނީ، "އިހުއޮތްގޮތަށް އަލުން ބަދަލުވީއޭ" ބުނުމަށެވެ.) އާމިނާކަނބާފާނުގެ ޢާއިލާ ދޮންބަންޑާރައިންގެ ވެރިކަމުގައި (ރަސްކަން ދޫކުރައްވައި) އައްޑުއަށް ވަޑައިގަތީ، ދޮންބަންޑާރައިންގެ މައްޗަށް އެހެންމީހަކު ނުބެހެއްޓުމަށްޓަކައި، ބޮޑުން އުނދަގޫ ކުރުމުންކަމަށް ބުނެވެއެވެ. އެޢާއިލާވެސް ވަޑައިގަތީ އައްޑުއަށެވެ. ދޮންބަންޑާރައިންގެ ޢާއިލާވެސް އައްޑުއަށެވެ. އެހެންވީމާ "ރަސްގެދަރަށް" އޮބުނީއެވެ. ބަދަލުހިފުމާއި ޖަަދަލުކުރުމުގެ ރީތި ނަމޫނާއެކެވެ.
ހާޖީ ބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގައި، އެރަދުން ޙައްޖަށް ވަޑައިގެން ހުންނަވަނިކޮށް، ހުރާ ދަރިކޮޅުގެ ބޭފުޅުން ރަސްކަން ބަދަލުކުރައްވާ، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ބޮޑުބޭބެ ކޮއްކޮ ޝަމްޝުއްދީން(2) ރަސްކަމަށް އިސްވެ ވަޑައިގަތެވެ. ހާޖީބަންޑާރައިން އެނބުރި ރާއްޖެވަޑައިގަތުމުން ކަނޑުފެއްތީއެވެ. (އެކަމެއް ހިނގީ ޝައުބާން މަހެއްގެ 7 ވަނަ ރޭގައެވެ.) ބަދަލުހިފައި ނިމުނީއެވެ.
އެކަމަކު، ޞަލީބީ ހަނގުރާމައިން ފަތަޙަ ލިބިވަޑައިގަތުމުން، ހައްޔަރުވި ހުރިހާ ކާފަރުންނަށް ޞަލާޙުއްދީނުލް އައްޔޫބީ މަޢާފުދެއްވިއެވެ. އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމަށްފަހު މައުމޫނުގެ ސަރުކާރުން ނާޞިރާމެދު ކަންތައްކުރަނީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ.
ދޮންބަންޑާރައިން ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރެއްވުމަށްފަހު، ރަސްކަމަށް އިސްކުރެއްވީ، ދިޔަމިގިލީ އިބްރާހީމް ރަސްގެފާނުގެ އާމިނާކަނބާފާނެވެ. ވެރިކަން ހިންގަވަނީ ދޮންބަންޑާރައިންނެވެ. ކުޑަދުވަސް ކޮޅަކަށްފަހު، އާމިނާކަނބާފާނު ރަސްކަންދޫކޮށްލައްވައި، ފިރިކަލުން ގޮވައިގެން ފިރިކަލުންގެ ރަށަށް އައްޑުއަތޮޅަށް ވަޑައިގެންފިއެވެ.
ދުވަސްކޮޅަކަށްފަހު، މާލެއިން އެރަށަށްދިޔަ ޚަބަރަކާގުޅިގެން، ކަނބާފާނުގެ ދެމަފިރިކަނބަލުން ފިއްލަވައިގެން މަލިކަށް ވަޑައިގަތުމުގެ ދަތުރެއް ފެއްޓެވިއެވެ. މިކަން ދޮންބަންޑާރައިންނަން އެނގިވަޑައިގަތުމުން، އެދެކަނބަލުން ހޯއްދަވައިގެން ގެންނަވައި، ފެންފުށްޓަށް އަރުވާ ލައްވައިފިއެވެ.
ދޮންބަންޑާރައިންނަށްފަހު، ރަސްކަމަށް އިސްކުރެވުނީ ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅުގެ މުޙައްމަދު މަނިކުފާނު ހާޖީބަންޑާރައިންނެވެ. މިރަސްކަމުގައި، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ދޮށީދަރިކަލުން ރަސްކަމަށް ވެރިވެވަޑައިގަންނަވާން އުޅުއްވާ ޚަބަރެއް ލިބިވަޑައިގެން، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ހުވަފަތް އަނބިކަނބަލުންނާއި، ބޭފުޅުން، ފެންފުށްޓަށް އަރުވައިލައްވައިފިއެވެ. މިއީ ބަދަލުހިފުމުގެ ވަރަށް ރީތި މިސާލެކެވެ.
އޭގެފަހުން، ފެންފުށިން، އައްޑުއަތޮޅަށް އެޢާއިލާ ބަދަލުކުރެއްވިއެވެ. އެފަހަރު އަރުވާލެއްވީ، އައްޑޫ ހިތަދޫ "ރަސްގެދަރު" އަށެވެ. "އިހުއޮތްދަރަށް އޮބުނީއޭ" މުސްކުޅިން ބުނާގޮތަށް "ރަސްގެދަރަށް އޮބުނީއޭ" ބުނާންވެގެން އެސަރަހައްދަށް ރަސްގެދަރު ކިޔައިނަންދެވުނެވެ. ("އިހުއޮތް ދަރަށް އޮބުނީއޭ" ބުނަނީ، "އިހުއޮތްގޮތަށް އަލުން ބަދަލުވީއޭ" ބުނުމަށެވެ.) އާމިނާކަނބާފާނުގެ ޢާއިލާ ދޮންބަންޑާރައިންގެ ވެރިކަމުގައި (ރަސްކަން ދޫކުރައްވައި) އައްޑުއަށް ވަޑައިގަތީ، ދޮންބަންޑާރައިންގެ މައްޗަށް އެހެންމީހަކު ނުބެހެއްޓުމަށްޓަކައި، ބޮޑުން އުނދަގޫ ކުރުމުންކަމަށް ބުނެވެއެވެ. އެޢާއިލާވެސް ވަޑައިގަތީ އައްޑުއަށެވެ. ދޮންބަންޑާރައިންގެ ޢާއިލާވެސް އައްޑުއަށެވެ. އެހެންވީމާ "ރަސްގެދަރަށް" އޮބުނީއެވެ. ބަދަލުހިފުމާއި ޖަަދަލުކުރުމުގެ ރީތި ނަމޫނާއެކެވެ.
ހާޖީ ބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގައި، އެރަދުން ޙައްޖަށް ވަޑައިގެން ހުންނަވަނިކޮށް، ހުރާ ދަރިކޮޅުގެ ބޭފުޅުން ރަސްކަން ބަދަލުކުރައްވާ، ދޮންބަންޑާރައިންގެ ބޮޑުބޭބެ ކޮއްކޮ ޝަމްޝުއްދީން(2) ރަސްކަމަށް އިސްވެ ވަޑައިގަތެވެ. ހާޖީބަންޑާރައިން އެނބުރި ރާއްޖެވަޑައިގަތުމުން ކަނޑުފެއްތީއެވެ. (އެކަމެއް ހިނގީ ޝައުބާން މަހެއްގެ 7 ވަނަ ރޭގައެވެ.) ބަދަލުހިފައި ނިމުނީއެވެ.
އެކަމަކު، ޞަލީބީ ހަނގުރާމައިން ފަތަޙަ ލިބިވަޑައިގަތުމުން، ހައްޔަރުވި ހުރިހާ ކާފަރުންނަށް ޞަލާޙުއްދީނުލް އައްޔޫބީ މަޢާފުދެއްވިއެވެ. އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ވެރިކަމަށްފަހު މައުމޫނުގެ ސަރުކާރުން ނާޞިރާމެދު ކަންތައްކުރަނީ ކިހިނެއްހެއްޔެވެ.
0 ހިޔާލު:
Post a Comment